Հազար ինը հարյուր քառասունվեցին մենք Բեյրութ կապրեինք, հայրս առաջին անգամն ըլլալով Հայաստան պիտի երթար: "Հայկարամ, - ըսավ ինձ, - ի՞նչ բերեմ քեզ Հայաստանեն": "Հայաստանի բալանին բեր", - ըսի ես, որ հազիվ չորս տարեկան էի: Երբ հայրս ետ եկավ, իսկույն հարցրի՝ "բերի՞ր": "Բերի", ըսավ հայրս ու ինձի մեկնեց մեր ընատնեկան լուսանկարը, ուր ես էի, հայրս, մայրս: "Մյուս կողմը նայե", - ըսավ: Նայեցի, բան մը չհասկցա, պզտիկ էի: Հայրս նկարն առավ ձեռքես, կանգնեց սեղանի քով, տեսակ մը հանդիսավոր կեցվածքով. "Սիրելի Հայկարամ,- կարդաց, - Հայաստանի բանալին հայոց լեզուն է, սովորիր և Հայաստանի բոլոր դռները կբացես", - հայրս լռեց, հիմա լավ կհիշեմ, կուլ տվավ արցունքներն ու հատ-հատ տառերով կարդաց այդ խոսքը գրողի անունը՝ Ավետիք Իսահակյան...

 

Հայաստանի բանալին հայոց լեզուն է...

Քսանհինգ տարի առաջ Վարպետի գրած տողը ես արտագրում եմ այն հարյուր-հազարավոր հայ տղաների ու աղջիկների համար, որ հիմա մեծանում են օտարության մեջ: Վարդգես Պետրոսյան

 

Խլեցեք ժողովրդից ամեն ինչ, նա կարող է վերականգնել. սակայն խլեցեք նրա լեզուն, և նա այլևս չի ստեղծի այն: Ժոշովուրդը կարող է ստեղծել նույնիսկ նոր հայրենիք, բայց լեզու՝ երբե՛ք. մահացավ լեզուն ժողովրդի շրթունքներում՝ մահացավ և ժողովուրդը: Կոնստանտին Ուշինսկի