Մուտք
Ռեզիդենտ բանկ (банк-резидент, resident bank). բանկ, որը ստեղծվում է տվյալ երկրի օրենսդրությամբ սահմանված կարգով և գործում է այդ երկրում՝ անկախ այն բանից, թե ովքեր են բանկի մասնակիցները՝ ռեզիդենտ կամ ոչ ռեզիդենտ։
Ռեգրեսիվ հարկ. հարկ, որի միջին դրույքը իջնում (բարձրանում) է հարկ վճարողի եկամտի մեծանալուն (իջնելուն) զուգընթաց:
Ռեյթինգ (рейтинг, rating). գնահատում, դասի, կարգի կամ կատեգորիայի վերագրում: Փոխառուի վարկունակության, արժեթղթերի թողարկողների վճարունակության ցուցանիշ է՝ բառերի համակցության կամ թվանշանների ձևով: Հաշվարկվում է փոխառուի նախկին վարկային պատմության, տարբեր ֆինանսական ցուցանիշների, ըստ հուսալիության արժեթղթերի գնահատման պայմանական ցուցանիշների համակարգի հիման վրա: Պետությունների վարկային ռեյթինգը նրանց վարկունակության գնահատում է կախված վարկերը չվերադարձնելու ռիսկի աստիճանից: Առավել հաճախ ռեյթինգը կիրառվում է արժեթղթերի, գլխավորապես, պարտատոմսերի նկատմամբ: Իրագործվում է հատուկ մասնագիտացված ֆիրմաների կողմից՝ կազմակերպության մասին հանգամանալից տեղեկատվության հիման վրա: Կողմնորոշիչ է ծառայում ներդրողների համար: Ցանկացած ռեյթինգի որոշման համար օգտագործվում են մեծ թվով ցուցանիշներ, ինչպես նաև ոչ տնտեսական բնույթի տեղեկություններ:
Ռենտային եկամուտներ. տնտեսությունը հողային ռեսուրսներով ապահովող անձանց եկամուտը:
Ռիսկ (վտանգ) (риск, risk). որոշակի վնաս կրելու կամ օգուտը բաց թողնելու հավանականությունը, համապատասխան եկամուտը ստանալու անվստահությունը: Եթե հնարավոր է նկարագրել կորուստները և հաշվել դրանց տեղի ունենալու հավանականությունը, ապա այդպիսի ռիսկը կոչվում է ապահովագրելի ռիսկ: Հրդեհը, կողոպուտը, ճանապարհատրանսպորտային պատահարը, ապահովագերլի ռիսկեր են, քանի որ ապահովագրական ընկերությունը կարող է հաշվել դրանց հավանականությունը և ապահովագինը: Եթե ռիսկն այնքան հազվադեպ է, որ հնարավոր չէ հաշվել դրա հավանականությունը, ապա ոչ մի ապահովագրող չի համաձայնվի ապահովագրել այն: Այդպիսի ռիսկը կոչվում է անապահովագրելի ռիսկ: Առուծախի պայմանագրերում վնասի կամ կորուստի ռիսկը փոխանցվում է սեփականության իրավունքի հետ միասին: Բանկերն իրենց գործունեության ընթացքում առնչվում են մի շարք ռիսկերի հետ, այդ թվում անվճարունակության (կամ սնանկացման), իրացվելիության, վարկային, տոկոսային, արտարժութային, գործառնական, վճարային համակարգի, շուկայական, քաղաքական, գնաճի (սղաճի), ինսայդերական (բանկի հետ կապված անձանց), շահույթ չստանալու, չարաշահումների, օրենսդրական դաշտի փոփոխության ռիսկ: Ըստ ռիսկի գործունեության միջավայրի և ազդեցության ոլորտի բանկային ռիսկերը կարելի է բաժանել երկու խմբի՝ արտաքին և ներքին: Արտաքին ռիսկերի խմբում ներառվում են բանկի գործունեության ընթացքում առաջացող այն ռիսկերը, որոնք կապված չեն բանկի ներքին կազմակերպչական աշխատանքների, գործունեության կազմակերպման հետ, սակայն թողել են իրենց ազդեցությունը բանկի ֆինանսական գործունեության արդյունքների վրա: Ներքին ռիսկերն առաջանում են բանկի գործունեության ընթացքում և կապված են նրանց կողմից իրականացվող գործարքների տեսակներով:
Ռիսկային ակտիվներ (рисковые активы, risk assets). 1) բանկային բոլոր ակտիվները, որոնք տվյալ երկրի օրենսդրությանը համապատասխան չունեն ռիսկի զրոյական գործակից: Համաձայն ներկայումս գործող օրենսդրության, ՀՀ տարածքում գործող բանկերի համար ռիսկի զրոյական գործակիցներ ունեն ՀՀ կենտրոնական բանկի կանոնակարգ 2-ով սահմանված համապատասխան ակտիվները, 2) բանկային ակտիվները, որոնց արժեքը ենթարկվում է փոփոխությունների՝ կապված շուկայական իրադրության և ակտիվների որակի փոփոխությունների հետ:
Ռիսկի կառավարում (управление риска, risk management). ռիսկը նվազագույնին հասցնելու համար ընկերությունների, բանկերի և ֆիրմաների կողմից կիրառվող մեթոդների, գործիքների, միջոցառումների և գործողությունների ամբողջությունը: Տարբեր տեսակի ռիսկերի փոքրացման ընթացակարգեր, որոնց հետ բանկը (ընկերությունը, ֆիրման) առնչվում է իր գործունեության ընթացքում: Գոյություն ունեն ռիսկերի կառավարման հետևյալ հիմնական մեթոդները` ռիսկի դիվերսիֆիկացիա, ռիսկերի վերլուծության և մոնիտորինգի տարբեր մեթոդների կիրառումը, մարքեթինգային հետազոտությունների իրականացումը, ռիսկի հեջավորումը և ապահովագրումը:
Ռիսկի սփռում (распределение риска, risk spreading). շատ մարդկանց կամ կազմակերպությունների վրա տարածելու մեծ ռիսկը բազմաթիվ փոքր ռիսկերի տրոհելու գործընթած։ Ռիսկի սփռման եղանակներից են« օրինակ՝ ներդրումների կամ վարկերի դիվերսիֆիկացումը« ռիսկերի հավասարակշռումը« ապահովագրությունը։
Ռիսկի վերաբաշխում (перераспределения риска, redistribute of risk analysis). ներդրման կամ ապահովագրման ռիսկի սփռումը բազմաթիվ ապահովագրողների միջև:
Ռիսկի վերլուծություն (анализ риска, risk analysis). նոր նախագծերի հետ կապված ռիսկի աստիճանի համակարգված վերլուծությունը: Ռիսկն արտացոլում է միջոցների ներդրման սպասվող հատույցի փոփոխականությունը: Վերլուծություն կատարելիս և որոշումներ ընդունելիս կիրառվում է հավանականությունների տեսությունը:
Ռիցիսիոն ճեղքվածք. մեծություն, որի չափով պետք է աճի ամբողջական ծախսերի գրաֆիկը (տեղաշարժվի դեպի վեր), որպեսզի իրական ՀԱԱ-ն հասնի ոչ ինֆլյացիոն լրիվ զբաղվածության մակարդակին:
Ռոբին Հուդի էֆեկտ. հարկերի պրոգրեսիվ դրույքաչափերի սահմանում, որի նպատակը բնակչության եկամուտները վերաբաշխելն է:
Ռոլովեր (վերականգնում) (ролл-овер, возобнавление, roll-over). 1) վարկի ժամկետի երկարաձգումը՝ դրա վերականգնման (վերսկսման) միջոցով կատարվում է վարկի տեխնիկական մարում՝ միաժամանակ նոր վարկի (այդ թվում նոր պայմաններով) տրամադրումով։ Ռոլովերը հաճախ օգտագործվում է "փուչիկ" տեսակի վարկերի (որոնց գծով մինչև ժամկետը լրանալիս՝ միանվագ խոշոր վճրում) գծով վճարման ժամկետը ավելի ուշ տեղափոխելու համար, 2) միջին և երկարաժամկետ վարկերի տարատեսակ, որոնք տրամադրվում են լողացող տոկոսադրույքով։ Ռոլովերի առանձնահատկությունը կայանում է նրանում, որ վարկային պայմանագրի (համաձայնագրի) մասնակիցների միջև վարկի ընդհանուր ժամկետի համաձայնեցման պայմաններում դրա օգտագործման ժամանակաշրջանը բաժանվում է ժամանակահատվածների (սովորաբար 3 ժամ 6 ամիս), որոնցից յուրաքանչյուրի համար տոկոսադրույքը սահմանվում է նորից, ելնելով կարճաժամկետ կապիտալների շուկայի իրավիճակից, որտեղ, որպես կանոն, վերաֆինանսավորվում են ռոլովերները։ Ռոլովերի ի հայտ գալը, մի կողմից, կապված է տեսական ժամկետով վարկերի նկատմամբ պահանջարկի ավելացման, իսկ մյուս կողմից՝ վարկերի կորստյան ռիսկը բարձրացնող տոկոսադրույքների և արտարժույթի փոխարժեքների ուժեղացման հետ, 3) միջոցների փոխադրումը ներդրումների մի ձևից դեպի մեկ այլ ձև, 4) ժամկետային ավանդ կամ ավանդային սերտիֆիկատ, որը ժամկետը լրանալուց հետո նորացվում է տվյալ պահին ձևավորված տոկոսադրույքով, 5) արտարժույթի առքը և վաճառքը մեկ օրում։
Ռևալվացիա. տարադրամի նախկինում սահմանված արժեքի բարձրացում:
ՉԱՏ