Ժէ - ԱրմԷկո.am

Գլխավոր » Բառարան » Ա Բ Գ Դ Ե Զ Է Ը Թ Ժ Ի Լ Խ Ծ Կ Հ Ձ Ղ Ճ Մ Յ Ն Շ Ո Չ Պ Ջ Ռ Ս Վ Տ Ր Ց Ու Փ Ք և Օ Ֆ

Ժամկետային ավանդ (срочный вклад, time deposit). 1. դեպոզիտային հաստատությունում տոկոսաբեր հաշիվ, որից ավանդատուն առանց տոկոսների կորստի կարող է հետ վերցնել միջոցներ կամ սահմանված ժամկետում, կամ ժամկետը լրանալուց հետո, կամ էլ որոշակի ժամանակահատվածի վերջում: 2. ավանդ, որը ներդրվում է բանկում (ավանդային հաշվում) որոշակի ժամկետով: Ավանդատուն կարող է հաշվից հանել ավանդը պայմանագրով սահմանված ժամկետը լրանալիս կամ նախնական ծանուցումից հետո (սովորաբար միջոցները պլանավորվող հանումից 30 և ավելի օր առաջ): ԱՄՆ-ում ժամկետային ավանդներն ընդունվում են հանելու մասին առնվազն 30 օր առաջ ծանուցման պայմանի առկայության դեպքում: Գործնականում ժամկետային ավանդները հաճախ ներկայացվում են որպես նախնական ծանուցմամբ ավանդներ: Ժամկետային ավանդների տոկոսադրույքներն ավելի բարձր են, քան ցպահանջ ավանդներինը: Ավանդի վաղաժամկետ ետ վերցնելը կարող է հանգեցնել տոկոսների կորուստի: Համաձայն ՀՀ քաղաքացիական օրենսդրության, ցանկացած տեսակի բանկային ավանդի պայմանագրով բանկը պարտավոր է ավանդի գումարը կամ դրա մասը վերադարձնել ավանդատուի առաջին իսկ պահանջով, բացառությամբ պայմանագրով նախատեսված՝ վերադարձման այլ պայմաններով իրավաբանական անձանց ներդրած ավանդների: Առաջին իսկ պահանջով ավանդը հետ ստանալու քաղաքացու իրավունքը բացառող պայմանգրի պայմանն առոչինչ է: Այն դեպքերում, երբ ժամկետային կամ այլ ավանդը, որը ցպահանջ չէ, ավանդատուի պահանջով վերադարձվում է մինչև ժամկետի ավարտը կամ մինչև բանկային ավանդի պայմանագրում նշված հանգամանքների վրա հասնելը, ավանդատուին տոկոսները վաճրվում են բանկի կողմից ցպահանջ ավանդների համար սահմանված չափերով, եթե տոկոսների այլ չափ նախատեսված չէ պայմանագրով: Այն դեպքերում, երբ ավանդատուն ժամկետի ավարտից հետո չի պահանջում վճարել ժամկետային ավանդի գումարը կամ պայմանագրով նախատեսված հանգամանքները երևան գալուց հետո վերադարձնել այլ պայմաններով ներդրված ավանդի գումարը, պայմանագիրը երկարաձգված է համարվում ցպահանջ ավանդի պայմաններով, եթե այլ բան նախատեսված չէ պայմանագրով:

Ժամկետային ավանդային սերտիֆիկատ (срочный депозитный сертификат, certificate of time deposit). բանկում միջոցների ավանդադրման վերաբերյալ շրջանառվող կամ փոխանցվող հավաստագիր, որը ենթակա է վճարման դրանում նշված ժամկետը վրա հասնելիս և բերում է տոկոսային եկամուտ: Այս տեսակի ավանդային սերտիֆիկատները տրվում են որոշակի ժամկետով, սովորաբար միջոցների ավանդադրման պահից առնվազն 30 օր հետո: Եթե ըստ սերտիֆիկատի միջոցների ստացման ժամկետը դարձել է ժամկետանց, ապա սերտիֆիկատը համարվում է ցպահանջ փաստաթուղթ: Սերտիֆիկատը վճարման համար ժամկետից շուտ ներկայացնելու դեպքում բանկն այն տիրապետողին վճարում է գումարը և նվազեցված դրույքով տոկոսներ, քան նախատեսված էր սերտիֆիկատը տալու պահին:

Ժամկետային գործարք (срочная сделка, term----). արժեթղթերի, արտարժույթի վաճառքի գործարք, ըստ որի գնորդը ստանում է արժեթղթերը, արտարժույթը` գործարքի կնքման պահին, իսկ դրանց վճարումը կատարում է որոշակի ժամանակ անց` գործարքի կնքման պահին ամրագրված գնով կամ փոխարժեքով:

Ժամկետային պարտքի գործակից (коэффициент просроченной задолженности, delinquency ratio). ժամկետանց վարկերի գումարի հարաբերակցությունը սպասարկվող (տրամադրված) վարկերի ընդհանուր գումարին:

Ժամկետային վարկ (срочный, time loan). որոշակի ժամանակով տրամադրվող վարկ: Այդ վարկը սովորաբար ենթակա է մարման, տրման պահից՝ 30, 60, 90 կամ 120 օր հետո: Վարկի տոկոսը սովորաբար գանձվում է կանխավ՝ փոխատվության տրման պահին և ներկայացնում է վարկի գումարից հանում (զեղչ):

Ժամկետային (ֆյուչերսային) գործարք (срочная/фьючерсная/ сделка, time deal, futures deal). արժեթղթերի կամ արտարժույթի վաճառքի գործարք, ըստ որի գնորդը ստանում է արժեթուղթը, արտարժույթը՝ գործարքի կնքման պահին, իսկ դրանց դիմաց վճարումը կատարում է որոշակի ժամանակ անց՝ գործարքի կնքման պահին ամրագրված գնով կամ փոխարժեքով:

Ժամկետանց պարտք (срочная задолженность, arrears). 1) իրական կամ պայմանական (այս կամ այն պայմաններից կախված) ֆինանսական պարտավորություն, որը դարձել է ժամկետին չկատարված: Հասկացությունը հաճախ կիրառվում է սպառողական վարկի, գրավականների, ռենտային վճարների գծով պարտավորությունների և այլ պարտավորությունների նկատմամբ, որոնք կարող են և պետք է մարվեն որոշակի օր, 2) դրամական միջոցներ, որոնք պետք է վճարվեն, սակայն վճարումը տեղի չի ունեցել, 3) ձեռնարկությունների, կազմակերպությունների կողմից մատակարարներին, վարկային կազմակերություններին, ֆինանսական մարմիններին, աշխատողներին ժամանակին չկատարված վճարումները:

Ժամկետանց վճարում (просроченный платеж, late payment). վճարում, որը կատարվել է ավելի ուշ, քան պետք էր, և որի գծով կարող է գանձվել տույժ:

Ժամկետանցում (կետանցում) (просрочка, delinquency). 1) արդարացի պահանջի իրացման չհիմնավորված ձգձգում, 2) պարտապանի կամ պարտատիրոջ կողմից օրենքով կամ պայմանագրով նախատեսված՝ պարտավորությունների կատարման ժամկետների (սկզբնական և վերջնական, ընդհանուր և մասնակի, միջանկյալ, հատուկ և այլն) խախտումը: Անկախ այն բանից, թե ինչ փաստաթղթով են սահմանված պարտավորության կատարման ժամկետները, դրանց խախտումը նշանակում է ժամկետանց: Ժամկետանցի համար պատասխանատվությունը սահմանվում է կամ նորմատիվ ակտով կամ կողմերի կողմից նախատեսվում է պայմանագրի մեջ: Եթե կատարման կետանց թույլ տրված պարտապանը պարտատիրոջ առաջ պատասխանատվություն է կրում կետանցով պատճառված վնասների և կետանցի ժամանակ պատահաբար առաջացած կատարման անհնարինության հետևանքով: Եթե պարտապանի կետանցի հետևանքվ կատարումը պարտատիրոջ համար կորցրել է իր հետաքրքրությունը, ապա նա կարող է հրաժարվել կատարումն ընդունելուց և պահանջը հատուցելու վնասներից:

Ժիրոբանկ (Жиробанк, Bank Giro). իր հաճախորդների միջև անկանխիկ հաշվարկներ կատարող բանկ: Ժիրոբանկերի առաջացման պատճառը՝ շրջանառության մեջ գտնվող ոսկյա և արծաթյա դրամների փչացումն էր և արժեզրկումը: Մինչդեռ ժիրոբանկերը հաշվարկներ կատարում էին պայմանական հաշվարկային միավորներով (բանկային դրամներով), որոնք ունեին ոսկու կամ արծաթի որոշակի պարունակություն: Ժիրոբանկում հաշիվ բացվում էր նրանում լիարժեք դրամ, թանկարժեք մետաղ, ավանդագրելու կամ մուրհակի գծով գումար մուտքագրելու դեպքում: Ժիրոբանկերը հիմնականում սպասարկում էին վաճառականներին և իշխանության տեղական մարմիններին: Ներկայումս կապված առևտրային և էմիսիոն բանկերի ի հայտ գալու հետ, գործնականում այդպիսի բանկեր չեն հանդիպում: Սակայն ժամանակակից բանկերն ունեն ժիրոբաժիններ: Գերմանիայում, օրինակ, գոյություն ունեն այսպես կոչված տարածքային ժիրո-ցենտրալներ, որտեղ կատարվում են այլքաղաքային անկանխիկ հաշվարկներ՝ խնայողական դրամարկղերի ավանդատների միջև՝ ժիրոհրամաններով կամ հաշվարկային չեկերով:

Ժիրոհամակարգ (жиро-система, giro-system). փոստի բաժանմունքներում հաշիվների միջոցով վճարումների համակարգ, գործում է եվրոպական մի շարք երկրներում և Ճապոնիայում: Ցանկացած անձ կարող է հաշիվ բացել և դրանից միջոցներ փոխանցել փոստային կամ բանկային մյուս հաշիվների տերերին: Համակարգը սովորաբար ունի կենտրոնական օղակ՝ հաշվարկներն արագացնելու համար: 1968թ. փոստային գերատեսչություն ստեղծեց Բրիտանական ազգային ժիրոբանկը: Սկզբնական շրջանում դա բանկային հաշիվներ չունեցող մարդկանց պարտքերի ծածկման համակարգ էր: Ներկայումս արդեն Ժիրոբանկը տրամադրում է առևտրային բանկերին բնորոշ շատ ծառայություններ՝ օգտագործելով այն առավելությունը, որ փոստի բաժանմունքները երկրով մեկ անհամեմատ շատ են տարածված, քան բանկերի բաժանմունքները: Բացի դրանից, փոստի բաժանմունքների աշխատանքի ժամերը ավելի երկար են, քան բանկերինը:

Ժիրոհաշվարկներ (жиро расчеты, giro). անկանխիկ հաշվարկների տարատեսակ, որոնք կատարվում են բանկերի և խնայադրամարկղների կողմից՝ միջոցները մի հաշվից մյուսին փոխանցելու եղանակով: Տերմինը կիրառվում է նաև անկանխիկ հաշվարկների ամբողջ համակարգը նշանակելու համար:

Ժիրո (շրջավճար) (жиро, giro), (իտալ. giro-շրջան, պտույտ բառից). 1) նույնն է, ինչ-որ կրեդիտային փոխանցումը: Անկանխիկ վճարումների ձև, որի արարողակարգը հետևյալն է՝ փոխանցումը ստացողի և նրա բանկի անուններով լրացվում է բլանկ (ձևաթուղթ), որը հանձնվում է վճարողի բանկին և կատարվում է մի հաշվին մյուս հաշվից միջոցների դուրս գրում: Այլընտրանք է կանխիկով և չեկերով վճարումներին: Առաջացել է XVI դարում հյուսիսային Իտալիայում և տարածվել է Արևմտյան Եվրոպայով մեկ: Սկզբնական շրջանում ժիրոհաշվարկները կատարվում են մեկ բանկի հաճախորդների միջև, որոնք գտնվում էին մեկ քաղաքում: Բանկերի միջև թղթակցային հաշիվների հաստատման հետևանքով հաճախորդների շրջանակը նկատելիորեն ընդլայնվեց: Ժիրոհաշվարկներից են առաջացել բոլոր անկանխիկ հաշվարկների մյուս ձևերը: Ժիրոն, այսպիսով հաճախորդի գրավոր կարգադրությունն է, հանձնարարականը բանկին՝ իր հաշվից որոշակի գումար փոխանցել երրորդ անձի հաշվին, որին հաճախորդը ցանկանում է դրամ տալ, 2) մուրհակի, չեկի և այլ օրդերային կոնոսամենտի վրա փոխանցագիր: Կարելի է նաև անվանել ինդոսամենտ:

Անցուդարձ