Շատերին է հայտնի, որ վերջին ժամանակաշրջանում Հայաստանում ակտիվորեն կենսաթոշակային բարեփոխումներ են մշակվում և իրականացվում: Դա պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ 2014 թ. հունվարի 1-ից նախատեսվում է ներդնել կենսաթոշակային պարտադիր կուտակային համակարգը, որի հաջողությունը կախված է նաև բնակչության իրազեկվածությունից: Կենսաթոշակային պարտադիր կուտակային համակարգը Հայաստանում մշակվել է Եվրահանձնաժողովի TAIEX ծրագրի շրջանակներում և հաշվի է առնվել կենսաթոշակային բարեփոխումների միջազգային փորձը` մասնավորապես Էստոնիայում ներդրված մոդելը: Այս իմաստով կփորձենք մի քանի համեմատություն կատարել, որը, կարծում ենք, կհետաքրքրի մեր ընթերցողին: Էստոնիան կենսաթոշակային բարեփոխումներն սկսել է 1999 թվականից և 2003-ից արդեն ներդրել է պարտադիր կուտակային համակարգը: Ի տարբերություն Էստոնիայի, որտեղ պարտադիր կուտակային համակարգը տարածվում է 1983 թվականից հետո ծնված քաղաքացիների վրա, Հայաստանում այն տարածվելու է 1974 թվականից հետո ծնվածների վրա: Եթե Էստոնիայում կուտակային վճարների դրույքաչափը սահմանված է 6%, որից 2%-ը վճարում է աշխատակիցը, իսկ 4%-ը` պետությունը, ապա Հայաստանում կուտակային վճարի չափը նախատեսված է աշխատավարձի 10%-ի չափով, որի կեսը վճարելու է պետությունը, կեսը` աշխատողը:

Նաև նշենք, որ կենսաթոշակային տարիքը Հայաստանում սահմանված է 63 տարի (Էստոնիայում` 61 տարի): Սակայն էականն այն է, որ կյանքի միջին տևողությունը Հայաստանում 74 տարի է, այդ թվում` տղամարդկանցը` 70,4 տարի, կանանցը` 77,2 տարի: Հետևաբար 40 տարեկան ապագա թոշակառուն պետք է 23 տարի կենսաթոշակը հավաքի կուտակային ֆոնդում, որպեսզի հետագայում 11 տարի կենսաթոշակ ստանա` կյանքի միջին տևողության 70,4 տարվա պարագայում: